2021 yılında Türkiye’nin takım tezgahları yatırımı yüzde 35,9 büyüyerek 1,69 Milyar Dolara yükseldi. TİAD Genel Sekreter Yardımcısı Samet Burçin Aydoğmuş, 2021 yılının istatistik verileriyle takım tezgahları dış ticaret değerlendirmesini kaleme aldı.

Takım Tezgahları; otomotiv, savunma, havacılık, medikal, makine, kalıpçılık ve beyaz eşya gibi kritik sektörler başta olmak üzere sanayi ürünleri ve imalat sanayinin tüm sektörlerinde katma değeri yüksek teknolojiler üretmek için kullanılan “Temel Yatırım ve Üretim” makineleridir. Takım Tezgâhları sektörü, ülkelerin gelişme sürecinde stratejik öneme sahip olan ve temel üretim makinesi olması ile girdi sağladığı sektörlerin üretim becerilerini belirleyerek ekonomik gelişmede çarpan etkisi yaratan bir sektör niteliğindedir. Sektörün yapısı ve sektörde yaşanan gelişmeler, ülke ekonomisi açısından önemli bir gösterge sayılmaktadır.

Sektörün 2021 yılındaki genel durumunu ortaya koymak için hem takım tezgahları hem de takım tezgahlarının ayrılmaz bir parçası olan tamamlayıcı ekipmanları ile ilgili analizleri gerçekleştirdik.

Takım tezgahları sektörü, 2021 yılında Pandemi’nin devam eden etkilerine, yatırımcılara ek maliyet yaratan İlave Gümrük Vergisi’ne ve yatırım teşvikli yatırımlarda bazı makine türlerinin Gümrük Vergisi desteğinden mahrum kalmasına rağmen büyümeye ve imalat sanayinin itici gücü olmaya devam etti. Takım tezgahlarının yurt içi satışında (kullanım) yüzde 35,9’luk ciddi bir artış yaşandı ve 1,69 milyar dolar seviyesine yükseldi.

2021’de değer bazında üretim, önceki yıla göre yüzde 27,8’lik ciddi bir büyümeyle 915 milyon dolar, ihracat yüzde 33,4 artarak 622 milyon dolar ve ithalat yüzde 41,3 artarak 1,39 milyar dolar oldu.

Türkiye’nin takım tezgahları ihracatının yüzde 60’ı geçmiş senelerde de olduğu gibi ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya, İtalya, Kanada, Polonya, Özbekistan ve Rusya’ya gerçekleşti. Bu ülkeler arasında en hissedilir artış Özbekistan ve İngiltere’ye yapılan ihracatta gerçekleşti.
 
İhracat kilogram değerini değerlendirdiğimizde; kilogram başına 6,61 USD/kg değeriyle takım tezgahları genel makine ihracatı değerinin (5,9 USD/kg) üzerinde seyretmektedir. Ancak, ihracat kilogram değerindeki artışı ithalat kilogram değerindeki artışla karşılaştırdığımızda aradaki makas sürekli açılmaktadır. Ortalama olarak ithal ettiğimiz makinelere ihraç ettiklerimizden yüzde 67 daha fazla ödemek durumunda kalmaktayız.
 
Son yıllarda özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojiye sahip olan CNC kontrollü işleme merkezi ve torna tezgahı üretimi için çok ciddi devlet destekleri verilmekte. Verilen bu desteklerin pozitif etkisini son 1 yılda torna tezgahları ve testere tezgahlarının ihracat kilogram değerinde çok net olarak görüldü. Ancak işleme merkezleri için yoğun devlet desteklerine rağmen, kilogram başına değerde iyileşme görülmesinin aksine yüzde 14 gibi bir düşüş görüldü. Sektörün geleceği ve gelişiminin devamı için bu alanda verilen desteklerin ve yapılan çalışmaların denetlenmesi ve gözden geçirilmesi önem arz etmektedir.

Otomotiv, savunma, havacılık, medikal, makine, kalıpçılık ve beyaz eşya gibi, ülkemizin ihracatını sırtlayan lokomotif sektörlerin ihtiyaçlarına paralel olarak, ana üretim makineleri olan takım tezgahlarında ciddi bir talep artışı yaşandı. Bu talep artışının sonucu olarak 2021 yılında takım tezgahlarının ithalatında yüzde 41,3’lük bir artış gerçekleşti.

Türkiye’nin takım tezgahları ithalatının yüzde 70’i geçmiş senelerde de olduğu gibi ABD, Almanya, Çin, Güney Kore, İtalya, İspanya, İsviçre, Japonya, Tayland ve Tayvan’dan gerçekleşti. Bu ülkeler arasında en hissedilir artış Güney Kore ve Tayland’dan yapılan ithalatta gerçekleşti.

Sektörün 2022’de yüzde 10 büyüyeceğini öngörüyoruz

Dünyadaki zorlayıcı koşullara rağmen sektör 2021 yılında Türkiye ana imalat sanayisinin ihracatına 22,5 milyar dolarlık bir dolaylı katkı sağladı. Türkiye imalat sanayindeki büyüme, yeni teknoloji ihtiyacı ve yatırımları beraberinde getirdi. Yatırım amacıyla gerçekleştirilen ithalatın yüzde 50,4’ünü CNC işleme merkezleri ve CNC torna tezgahları oluşturdu. Ayrıca sürdürülebilirlik, enerji tasarrufu, yeni AB direktiflerine uyum, düşük karbon salınımı gibi gerekliliklerle otomasyon yatırımları gözle görülür biçimde arttı. İhracatımızda ise giyotin, panç, abkant ve diğer presler dikkat çekti. ihracatımızın yüzde 61,3’ünü presler oluşturdu.

Tüm gelişmeler neticesinde 2022 yılında yüzde 10’luk büyüme öngörülüyor.